Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής / Υπερκινητικότητας (ADHD): Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής / Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) αναφέρεται στην κατάσταση εκείνη όπου ένα άτομο παρουσιάζει έντονες δυσκολίες στη διατήρηση της προσοχής του σε συνδυασμό ορισμένες φορές με κάποια παρορμητικά και υπερκινητικά στοιχεία, που επηρεάζουν αρνητικά τη λειτουργικότητά του σε διάφορους τομείς, σε τουλάχιστον δύο πλαίσια, όπως είναι το σπίτι, το σχολείο, η δουλειά κ.ο.κ.(Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο - 5η Έκδοση (DSM-V), APA, 2013).

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το DSM-V προκειμένου ένα παιδί να διαγνωστεί με ΔΕΠ-Υ, πρέπει να παρουσιάζει ένα συγκεκριμένο αριθμό συμπτωμάτων, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, πριν την ηλικία των 12 ετών. Τα συμπτώματα αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Στα συμπτώματα ελλειμματικής προσοχής και τα συμπτώματα υπερκινητικότητας/παρορμητικότητας. Η διάγνωση ΔΕΠ-Υ δίνεται όταν παρουσιάζονται τουλάχιστον έξι συμπτώματα από την κατηγορία της ελλειμματικής προσοχής (π.χ. δυσκολίες στη διατήρηση της προσοχής, προβλήματα οργάνωσης, αδυναμία ολοκλήρωσης μιας δραστηριότητας κ.ο.κ.) και έξι από την κατηγορία υπερκινητικότητας/παρορμητικότητας (π.χ. το παιδί παρουσιάζει έντονη ανησυχία/νευρικότητα, δυσκολεύεται να παραμείνει στη θέση του και να περιμένει τη σειρά του κ.ο.κ.), τα οποία είναι παρόντα για τουλάχιστον έξι μήνες. 

Σε περίπτωση που παρατηρηθούν τουλάχιστον έξι συμπτώματα από τη μια μόνο κατηγορία, τότε δίνεται διάγνωση Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής: Τύπος Ελλειμματικής Προσοχής, εάν η πλειοψηφία των συμπτωμάτων εμπίπτει στην κατηγορία αυτή, ή Διάγνωσης Ελλειμματικής Προσοχής: Τύπος Υπερκινητικότητας/Παρορμητικότητας, εάν τα περισσότερα συμπτώματα που παρατηρούνται συνδέονται με τη συγκεκριμένη κατηγορία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Τύπος Ελλειμματικής Προσοχής είναι λιγότερο "ορατός" και μπορεί να εντοπιστεί κυρίως κατά τη σχολική ηλικία (6-11 ετών), διότι τα χαρακτηριστικά του τύπου αυτού, αντανακλώνται στις δυσκολίες που σχετίζονται με το σχολείο (Wilmshurst, 2011). Αντιθέτως, ο Τύπος Υπερκινητικότητας/Παρορμητικότητας και ο Συνδυασμένος Τύπος γίνονται πιο εύκολα αντιληπτοί και μπορεί να εντοπιστούν ακόμα και από την προσχολική ηλικία (3-6 ετών). 

Τα παιδιά που παρουσιάζουν ΔΕΠ-Υ αρκετές φορές παρουσιάζουν και συναισθηματικές δυσκολίες. Οι δυσκολίες αυτές μπορεί να προκύπτουν από τη χαμηλή αυτοεκτίμηση που μπορεί να έχουν, από την απογοήτευση τους σχετικά με την επίδοσή τους στα μαθήματα και από τη μικρή αποδοχή τους από τους συμμαθητές τους (Wilmshurst, 2011). Συνεπώς, είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ, όπως και όλα τα παιδιά βέβαια, να λαμβάνουν στήριξη και αγάπη τόσο από το σχολείο όσο και από το σπίτι, προκειμένου να ενισχύεται θετικά η συναισθηματική τους κατάσταση.

Οι γονείς είναι πολύ σημαντικό να επικοινωνήσουν με ένα ειδικό επαγγελματία σε περίπτωση που υποψιάζονται ότι το παιδί τους μπορεί να παρουσιάζει κάποια στοιχεία ΔΕΠ-Υ, ούτως ώστε να μπορέσει να γίνει μια έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση σε όλα τα επηρεαζόμενα πλαίσια. Η συνεργασία με το σχολείο είναι επίσης πολύ σημαντική, καθώς το παιδί περνά αρκετές ώρες στο σχολείο κι έτσι ένας εκπαιδευτικός είναι σε θέση να ενημερώσει το γονιό ή και τον ειδικό επαγγελματία για θέματα σχετικά με το παιδί, που θα μπορούσαν να συμβάλουν σημαντικά στο πρόγραμμα παρέμβασης. Επομένως, προκειμένου μια παρέμβαση να είναι αποτελεσματική και το παιδί να έχει την κατάλληλη στήριξη τόσο σε συμπεριφορικό όσο και σε μαθησιακό και συναισθηματικό επίπεδο, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει μια καλή συνεργασία και σωστή ενημέρωση μεταξύ όλων των εμπλεκομένων.

Βάσια Κρητιώτου
BA Ψυχολογία
MA Σχολική Ψυχολογία
MSc Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες / Δυσλεξία.

Πηγές: 
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th edition). Washington, DC: American Psychiatric Association.
Wilmshurst, L. (2011). Εξελικτική  Ψυχοπαθολογία Μια Αναπτυξιακή Προσέγγιση, Αθήνα: Εκδόσεις Gutenberg.